Nüfus Hizmetleri;İçişlerine bağlı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Nüfus Hizmetleri kişinin doğumundan ölümüne kadar geçen süre içerisinde hukuki sonuç doğuran her türlü nüfus olayları nüfus aile kütüklerine işlenmektedir. İstatistiki bilgiler tutulmakta ve bu istatistiki bilgiler devletimizin ve halkımızın hizmetine sunulmaktadır.
Bugün 81 il ve buna bağlı ilçelerde bilgi-işlem ortamında on-line olarak yürütülen bu hizmetler vatandaşlarımızın daha kısa süre içerisinde nüfus hizmetlerinden yararlanmasını sağlamaktadır.
Doğum
Doğum olayını, baba veya anne, bunlar yok veya kısıtlı ise vasi, resmi vekil, yetiştirme yurtları, bakım evleri ve benzeri sorumlular, doğumla ilgili resmi belge ve raporları ile her hangi bir Nüfus Müdürlüklerine müracaatları ile nüfus aile kütüklerine çocuğun kaydı on-line olarak tescil edilir.
Evlilik içinde doğan çocuklar, babalarının nüfusuna baba soyadı ile, evlilik dışında doğan çocuklar ise babanın tanıması halinde,tanıma senedi düzenlenerek baba soyadı ile baba hanesine tescili yapılır. Anne kaydı ile bağ kurulur.
Evlilik dışı doğan çocuk annenin bekarlık soyadına ve bildireceği baba adı ile yazılır.
Çocuğun adını baba ve anne koyar. Milli kültürümüze, ahlak kurallarına, örf ve adetlere uygun olmayan adlar konulamaz. Çocuk doğum tarihinden itibaren 1 ay içerisinde bildirilmelidir.Bir ay(otuzgün) içerisinde bildiren doğumlarda Nüfus cüzdanı ücreti alınmamakta olup;Bir ay (otuzgün)sonra bildirilen doğumlardan Nüfus cüzdanı ücreti alınmakta dır.Bir ay(otuzgün) sonra bildirilen doğumlara 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri kanunun 68.maddesi gereğince 62 Ytl para cezası uygulanır.
Türk vatandaşı olmayan çocuklar, anne veya babanın ve doğum belgesine istinaden yazılır. Fakat nüfus aile kütüklerine tescil edilemez.
Evlenme
Birbiriyle evlenen erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvurusu ile başlar. Erkek ve kadın bekarlık belgesi, fotoğraflı nüfus cüzdanı, kısıtlı ve küçük ise yasal temsilcisinin yazılı izin belgesi, 6’şar adet fotoğraf, sağlık raporlarını müracaat evlendirme memuruna sunmak zorundadır. Yabancı uyruklu evlenmede bekarlık belgesinin yanı sıra kişilere ait uluslar arası doğum kayıt örneği yani formül (A) istenilmektedir.
Erkek ve kadın 17 yaşını doldurmadıkça evlenemez. 18 Yaşını doldurmayan kişiler anne baba muvafakatı olmadan evlenemezler. Ancak, hakim olağanüstü durumlarda 16 yaşını doldurmuş erkek ve kadının evlenmesine izin verebilir. Bunun için ikamet edilen yerin mahkemesine müracaat etmelidir.
Evlenen çiftlere Evlenme Cüzdanı verilir.
Türk vatandaşı olmayan erkek veya kadının evlenebilmesi için bekar olduğunu gösteren, kendi makamlarında alacağı bekarlık belgesini usulüne uygun Türkçe tercüme ettirerek yetkili makamlara onaylatması ile evlenebilir.
Boşanma
Boşanma, evlilik birliğinin Asliye Hukuk Hakimliğince verilen mahkeme kararının kesinleşmesi ile son bulur. Yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararları, Türkiye’de Türk Mahkemelerince tenfiz veya tanınması kararı verilmesi halinde geçerli olup Nüfus Aile Kayıtlarına tescil edilir.
Hakim, boşanan kadının koca soyadını taşımasına izin vermiş ise, kadın önceki kaydına koca soyadı ile döner.
Adres kaydı(Yerleşim Yeri)
Yerleşim yeri bir kişinin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.Bir kişinin birden fazla yerleşim yeri olmayıp,diğer adres(yazlık-kışlık) kaydı olabilmektedir.
Yerleşim yeri adreslerinin tutulmasında kişilerin yazılı beyanı esas alınır.Bildirim Nüfus Müdürlüklerine ve dış temsilciliklerimize adres beyanı formuyla yapılır.Yerleşim yeri adresi aynı konut olan ailenin ergin fertleri birbirlerinin yerine adres beyanında bulunabilirler.Noterden verilen temsil yetkisini ve bunun kapsamına belirten vekaletnameyle de kişilerin adresleri ile ilgili beyanda bulunabilirler.Çocukların ve kısıtlıların veli,vasi,kayyımları tarafından adresleri beyan edilebilir.Huzur evi,Ceza evi,Yetiştirme yurdu,öğrenci yurdu gibi yerlerde kalanların adreslerinin bildirimleri ilgili kurum yetkililerince yapılmaktadır.Adres kaydını yaptırmak için 18 yaşını bitiren kişinin Nüfus cüzdanı ile beraber yerleşim yerinin bulunduğu Nüfus Müdürlüğüne müracaat ederek (elekrik,su,telefon,doğalgaz faturası,tapu veya noterden onaylatılmış kira sözleşmesi) adres kaydı yapılır.
Adres bildirimleri şahsen, posta veya elektronik posta ile yapılabilmektedir.
Adres beyanında yükümlü olan kişi veya kurumlar yerleşim yeri adreslerine ilişkin değişiklikleri 20 iş gününde ilçe nüfus müdürlüklerine bildirmekle yükümlü olup;5490 sayılı nüfus Hizmetleri kanunun 68.maddesine göre bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişiye:329 Ytl,Yanlış ve yalan beyanda bulunan kişiye 669 TL. idari para cezası ve6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
Kayıt Düzeltmeler
Aile kütüklerine tescil edilmiş olan nüfus kaydının bir kısmının düzeltilmesi veya değiştirilmesidir.. Bu tür düzeltmeler, dayanak belgesindeki bilgilerin aile kütüklerine geçirilmesi aşamasında Nüfus Müdürlükleri tarafından, diğer düzeltme ve değiştirmeler mahkeme kararı olmadıkça değiştirilemez.
Mahkeme tarafından yapılan düzeltme ve tamamlamalar kesinleşme tarihinden itibaren 1 ay içerisinde mahkemenin bulunduğu Nüfus Müdürlüğüne gönderilir.
Boşanmada olduğu gibi yabancı mahkemenin vermiş olduğu düzeltme veya değiştirmeler içinde Türk mahkemelerince tenfiz veya tanınması gerekmektedir.
Ölüm
Ölüm olayı, kişinin hukuken sona ermesidir.
Ölüm olayını bildirmek, hastane, sağlık kuruluşları, ceza ve tutukevleri, köylerde muhtar, vapur, tren, uçak gibi yerlerde araçların sorumlu amirleri, Askeri kıtalarda ölen subay, astsubay, askeri memur, erbaş, erler için kıta hekimleri, savaş, çatışma, ayaklanma, deprem, sel gibi doğal afet gibi toplu ölümlerde Mülki İdari Amirinin görevlendireceği memurlar tarafından Nüfus Müdürlüklerine bildirilir.
Türk vatandaşı olmayan kişilerin ölümü yetkili makamlar tarafından yine Nüfus Müdürlüklerine bildirilir. Nüfus Müdürlükleri de bu yabancı vatandaşların ölümlerini ilgili makamlara bildirirler.
Evlat Edinme
Evlat edinme, evlatlık ile evlat edinen arasında mahkeme kararıyla soy bağının kurulmasıdır.
Otuz yaşını doldurmuş kişiler, evlat edinebilir. Evlat edinen ile, evlatlık olan kişi arasında 18 yaş farkı olmalıdır. Evlat edinilen küçüğün ana ve babasının rızasının alınması şarttır. Eşler tarafından birlikte Evlat edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan (15 Yaşını doldurmamış) küçük, nüfus kaydına ana baba adı olarak evlat edinen eşlerin adı yazılır. Anne ve babaya ait haklar ve yükümlülükler evlat edinene geçer. Evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur. Evlat edinen isterse çocuğa mahkeme kararında açıklanmak üzere yeni bir ad verebilir. Ergin olan evlatlık, evlat edinilmesi sırasında dilerse evlat edinenin soyadını alır. Evlatlıkla ilgili bilgiler mahkeme kararı veya evlatlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz.
Evlatlık olayı yine mahkeme kararı tarafından iptal edilir.
Tanıma
Tanıma, babanın nüfus memuruna, mahkemeye, notere veya konsolosluğa yazılı başvurarak resmi senette ya da vasiyetnamede çocuğun kendisinden olduğunu beyan etmesidir. Tanıma beyanında bulunan küçük veya kısıtlı ise, veli veya vasisinin de rızası alınır.
Tanıma senedinin düzenlenebilmesi için annenin kaydının mutlaka tespit edilmesi gerekir.
Başka bir erkekle soybağı bulunan çocuk bu bağ geçersiz kılınmadıkça tanınamaz.
Tanıma ancak mahkeme kararı ile kaldırılabilir.
Nüfus Cüzdanları
Değerli kağıt kapsamında olan nüfus ve aile cüzdanları Başbakanlık Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce örneğine uygun olarak bastırılır.
Kişinin kimliğinin yeni ve okunaklı olması Nüfus cüzdanının sistem üzerinde görünmesi sonucu yerleşim yerine bakımlıksızın herhangi bir nüfus müdürlüğünden nüfus cüzdanı alabilmektedir.Nüfus cüzdanı yıpranmış okunamayacak durumda veya kayıp olan kişiler ise;
Yerleşim yeri mahalle muhtarlığından nüfus cüzdanı talep belgesi, aile cüzdanı(evlenme cüzdanı) için evlenme cüzdanı talep belgesi istenir.Nüfus cüzdanı talep belgesi ve evlenme cüzdanı talep belgesine son altı ay içerisinde çekilmiş sivil giysili,başörtülü fotoğraflarda ise alın ve çene açık olarak fotoğraflar talep belgesine yapıtırılıp 2 adet fotoğrafla birlikte yerleşim yeri nüfus müdürlüğüne müracaat edilir.18 yaşını doldurmuş her kişi kendi kimliğini kendisi 18 yaşını doldurmamış kişilerin ise nüfus cüzdanlarını anne,baba,veli.vasi veya kayyımları alabilmektedir. Fotoğraf yapıştırmak isteyen kişiler için son 6 ay içerisinde çekilmiş fotoğraf ve nüfus cüzdanı alma talebinde bulunan belgedeki fotoğrafın aynı olması gerekir. Belgelerin düzenlenmesinde, belgeyi düzenleyen kişi veya belgeyi düzenleyen kurum sorumludur.
Cüzdan talebinde bulunan kişi yada nüfus cüzdanı talep belgesi konusunda yada kaydın sahibinin aynı kişi olup-olmadığı konusunda tereddüt arz eden durumlarda kimlik tespiti ve emniyet araştırması istenebilir.5490 sayılı Nüfus Hizmetleri kanunun 68.maddesine göre Nüfus cüzdanını,evlenme cüzdanını kayıp eden kişilere 62 Ytl idari para cezası uygulanır.Çalıntı,gasp,herhangi bir doğal felekete uğraması vb.durumda olup Nüfus cüzdanını kaybeden kişilere idari para cezası uygulanmamaktadır.
Nüfus cüzdanları 15 yaşına kadar fotoğrafsız kullanılabilir.
Nüfus Kayıt Örnekleri
Nüfus aile kütüğünde kayıtlı olan ve nüfus olaylarını kapsayan nüfus kayıt örnekleri aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olan resmi belgelerdir. Verilen kayıt örneklerinde silinti ve kazıntı yapılamaz. Nüfus kayıt örnekleri düzenleme tarihinden itibaren 6 ay geçerlidir. Yabancı ülkelerde kullanılacak kayıt örneklerinden doğum, ölüm ve evlenme için düzenlenmiş çok dilde belgeler kullanılır.
Nüfus kayıt örneklerini isteme ve alma yetkisi, mülki idare amirleri, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra kuruluşları, Türkiye’nin dış temsilcilikleri, adli makamlar, askerlik şube başkanlıkları, güvenlik kuruluşları, evlendirme memurlukları, kaydın sahipleri veya bunların eşleri ile veli, vasi, alt ve üst soyları veya bunların resmi vekilleri, kayıt sahiplerinin ikinci dereceye kadar olan kayın hısımları yetkilidir. Sayılanlar dışında kalan resmi daire ve kurumlar, istek nedeni açıkça belirtilmek ve yazılı olarak başvurmak suretiyle nüfus kayıt örnekleri isteyebilirler.
Üçüncü şahıslar bir kişinin nüfus kaydına ilişkin örnek veya bilgi alamazlar.